Άνθρωποι, ιστορίες και παραδόσεις από το παλιό Γαλάτσι

Το να γνωρίσουμε ιστορίες από απλούς ανθρώπους του παλιού Γαλατσίου, μας βοηθάει να έρθουμε σε επαφή με το παρελθόν αλλά και να κατανοήσουμε την δική μας εποχή. Καταρχάς, έχουμε την ευκαιρία να συγκρίνουμε τους ρυθμούς ζωής και τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε, με τις σύγχρονες. Επιπλέον, μπαίνοντας στη θέση πραγματικών ανθρώπων που έζησαν στον τόπο μας, ενισχύουμε την ενσυναίσθησή μας αλλά και συνειδητοποιούμε ότι με τις καθημερινές μας επιλογές μπορούμε και εμείς να «γράψουμε ιστορία» και να συνδέσουμε το όνομά μας με την περιοχή. Γινόμαστε έτσι πιο υπεύθυνοι στον τρόπο που συμπεριφερόμαστε αλλά και ανακαλύπτουμε επιπλέον δεσμούς με τον τόπο και τους κατοίκους του.

Τα στοιχεία που χρειαζόμαστε, μπορούμε να τα συλλέξουμε αν υπάρχουν στην οικογένειά μας άτομα που έζησαν στο Γαλάτσι σε πιο παλιούς καιρούς, όπως ο παππούς ή η γιαγιά, αλλά και από τους γονείς μας. Σε αυτή την περίπτωση, τους κάνουμε ερωτήσεις χρησιμοποιώντας μια φόρμα όπως η διπλανή ή σκεφτόμαστε τις δικές μας. Στο σχολείο, μπορούμε να παρουσιάσουμε τις ιστορίες που σημειώσαμε στους συμμαθητές μας.Τα οφέλη είναι ακόμα περισσότερα, αν το ταξίδι μας στους ανθρώπους και τις παραδόσεις από το παλιό Γαλάτσι γίνει με διασκεδαστικό τρόπο, όπως για παράδειγμα μέσα από θεατρικό παιχνίδι. Έτσι μπορούμε εκτός των άλλων να ψυχαγωγηθούμε, να εκφραστούμε δημιουργικά και να καλλιεργήσουμε την συνεργατικότητά μας!

Μερικές καταστάσεις που αφορούν το Γαλάτσι και μπορούμε να αποδώσουμε με παντομίμα στην τάξη, είναι οι ακόλουθες:

1. Εργάτες στο νταμάρι

Εργάτης νταμαριού σπάει βράχο με τρυπάνι. Ανακτήθηκε από wikimedia

Η δουλειά των νταμαρτζήδων ήταν πολύ δύσκολη και επικίνδυνη. Πρώτα έβαζαν εκρηκτικά στον βράχο που ήθελαν να ανατινάξουν. Φώναζαν «βάρδα, φουρνέλο!» δυνατά, για να απομακρυνθεί όποιος ήταν κοντά και να μην υπάρξουν τραυματισμοί από την έκρηξη. Έπειτα, με λοστούς και βαριές αποσπούσαν από τον βράχο τις πέτρες που χρειάζονταν και τις έσπαγαν σε μικρότερα κομμάτια. Τέλος, τις φόρτωναν με τα χέρια τους σε γαϊδουράκια ή φορτηγά για να τις στείλουν στο καμίνι ή στην οικοδομή.

2. Χτίζοντας ένα μικρό ασβεστοκάμινο (συμμετέχουν τουλάχιστον 3)

Εργάτης νταμαριού φορτώνει πέτρα σε φορτηγό. Ανακτήθηκε από
http://www.stoneproject.org/3-moving-stone.html

Η δουλειά του καμινάρη ήταν πολύ κοπιαστική και απαιτούσε μεγάλη τέχνη. Για να χτίσει το καμίνι του, έπρεπε πρώτα να βρει τον κατάλληλο τόπο, προστατευμένο από τον αέρα και κοντά σε θάμνους, μικρά δέντρα ή κάτω από έναν λόφο με πετρώματα από ανθρακικό ασβέστιο -ώστε οι πέτρες να κυλούν προς το καμίνι. Στη συνέχεια,  έσκαβε έναν λάκκο βάθους ενός μέτρου, τον άλειφε με λάσπη και έχτιζε πάνω του μια καμάρα αφήνοντας μια μικρή πόρτα. Έπειτα, μάζευε ξύλα και θάμνους και άναβε την φωτιά. Στο ψήσιμο εργάζονταν βάρδιες των τριών ατόμων: ο ένας κουβαλούσε τα ξύλα κοντά στο καμίνι, ο δεύτερος τα τακτοποιούσε μπροστά στο στόμιο, και ο τρίτος τα έριχνε μέσα, υπομένοντας για 2 ώρες την υψηλή θερμοκρασία που αναπτυσσόταν από τη φωτιά. Το καμίνι έπρεπε να καίει σταθερά για περίπου 3 μέρες. Μόλις τελείωνε το ψήσιμο, έκλειναν το άνοιγμα με πέτρες και λάσπη για να μη χάνεται η θερμότητα και έφευγαν. Μετά από 10 ημέρες που είχε κρυώσει το καμίνι επέστρεφαν, ελευθέρωναν την πόρτα από τις πέτρες, μάζευαν τα κομμάτια του ασβέστη και τα φόρτωναν σε γαϊδουράκια για να τα πουλήσουν.

Επεξεργασμένη φωτογραφία λεωφορείου της γραμμής πλ. Λαυρίου – Γαλάτσι. Συλλογή Π. Πουλίδη. Ανακτήθηκε από
http://archive.ert.gr/1282/
Εσωτερικό καμινιού. Ανακτήθηκε από
http://lyrasi.blogspot.gr/2012/07/blog-post_20.html

3. Καραμπέτ ο οδηγός (συμμετέχουν τουλάχιστον 2)

Το πρώτο λεωφορείο που συνέδεε το Γαλάτσι με την Αθήνα, το οδηγούσε ο Γεώργιος Κατακουζηνός, που τον φώναζαν με το παρατσούκλι «Καραμπέτ». Όταν έφτανε σε μια στάση, σταματούσε και κορνάριζε για να τον ακούσουν όσοι ήθελαν να ταξιδέψουν στην Αθήνα και να βγουν από τα σπίτια τους. Όση ώρα περίμενε να φανούν οι επιβάτες, κατέβαινε από το λεωφορείο και απολάμβανε το καφεδάκι του στο τοπικό καφενείο!

Φωτογραφία του λεωφορείου της γραμμής Αθήνα – Γαλάτσι. Ανακτήθηκε από
http://www.poandpo.com

4. Το έθιμο του Άι Γιάννη του Κλήδονα (συμμετέχουν τουλάχιστον 4)

Τα χρόνια που το Γαλάτσι ήταν ακόμα χωριό, γιόρταζαν με μεγάλο πανηγύρι τον Άι Γιάννη τον Κλήδονα. Λίγες μέρες πριν τη γιορτή, οι νεαροί άντρες της περιοχής έριχναν μέσα στο πηγάδι ένα δικό τους αντικείμενο και ανήμερα, οι κοπέλες πήγαιναν εκεί να πάρουν το αμίλητο νερό. Κάθε κοπέλα έβγαζε από το πηγάδι στην τύχη ένα αντικείμενο, που αντιστοιχούσε σε κάποιον άντρα. Εκείνος όταν το αναγνώριζε, της τραγουδούσε ένα στιχάκι. Την ίδια μέρα κατασκεύαζαν μίνι-αερόστατα χρησιμοποιώντας τενεκέδες ποτισμένους με πετρέλαιο και τα απελευθέρωναν στον αέρα.

Αναπαράσταση του εθίμου του Κλήδονα. Ανακτήθηκε από
http://nostou-algos.pblogs.gr/tags/klidonas-gr.html

5. Αργυρώ η Νερουλού (συμμετέχουν τουλάχιστον 2)

Η Αργυρώ η Νερουλού ήταν ένας από τους συμπαθέστερους ανθρώπους στο Γαλάτσι. Γέμιζε τους τέσσερις τενεκέδες της με νερό από την πηγή της Αγίας Γλυκερίας, τους φόρτωνε στο γαϊδουράκι της και στη συνέχεια γύριζε όλες τις γειτονιές για να προμηθεύσει τους κατοίκους τους με νερό. Ακόμα και όταν άνοιξε το διυλιστήριο της Ούλεν, πολλές περιοχές χρειάζονταν ακόμα τη βοήθεια των νερουλάδων, γιατί το νερό του δικτύου δεν είχε αρκετή πίεση για να φτάσει ως τα σπίτια τους.

6. Ένας βοσκός στο Γαλάτσι (συμμετέχουν τουλάχιστον 3)

Αρκετοί από τους πρώτους κατοίκους του Γαλατσίου ήταν βοσκοί από την Παρνασσίδα, που κατέβαιναν στην Αττική για να ξεχειμωνιάσουν. Έχτιζαν τις στάνες τους στις πλαγιές των λόφων και μάντρωναν εκεί τα κοπάδια τους. Κάθε πρωί μετά το άρμεγμα, ξεκινούσαν να κατηφορίζουν προς τα Πατήσια για να πουλήσουν το γάλα, το τυρί και το γιαούρτι τους. Κάποιοι έπαιρναν μαζί τους και ζώα, καθώς υπήρχαν νοικοκυρές που ζητούσαν το γάλα τους να είναι όσο πιο φρέσκο γίνεται!

1891. Βοσκός αρμέγει την κατσίκα του μπροστά στην Ακαδημία. Φωτογραφία του William Sachtleben, ανακτήθηκε από
http://www.mixanitouxronou.gr/

7. Κέντρο διασκέδασης «το Χρυσό πέταλο» (συμμετέχουν τουλάχιστον 3)

Στη δεκαετία του 1950, έφταναν στο Γαλάτσι πολλοί Αθηναίοι για να διασκεδάσουν. Ένα από τα πιο φημισμένα κέντρα που λειτουργούσαν τότε, ήταν και «το Χρυσό πέταλο», στο Παλιό Τέρμα. Πολλοί διάσημοι διασκεδαστές της εποχής (Γιάννης Φλερύ, Λίντα Άλμα, Ρένα Βλαχοπούλου, Τρίο Κιτάρα, Ούμα Σουμάκ) πέρασαν από τη σκηνή του και συχνά οι μελωδίες ακούγονταν μέχρι μακριά. Δυο φτωχοί εργάτες που μένουν στην περιοχή δεν έχουν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν εισιτήρια και προσπαθούν να σκαρφαλώσουν στη μάντρα του, ώστε να απολαύσουν δωρεάν -έστω και από απόσταση- το θέαμα που παρουσιάζεται.

Σύνθεση φωτογραφιών από αστέρες που εμφανίστηκαν στο «Χρυσό Πέταλο». α. Ρένα Βλαχοπούλου. Ανακτήθηκε από
http://www.mixanitouxronou.gr/
β. Γιάννης Φλερύ και Λίντα Άλμα. Ανακτήθηκε από
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=404977
γ. Τρίο Κιτάρα (Γιώργος Δημάκης, Γιώργος Κεφαλάς, Ανδρέας Ζαφειρίου). Ανακτήθηκε από
http://www.mygreekfm.com

8. Το λιμάνι του χάρου (συμμετέχουν τουλάχιστον 4)

Στο νότιο Τουρκοβούνι (δίπλα στο θέατρο του Αττικού Άλσους) βρίσκεται η μεγάλη σπηλιά «του Σωτήρος», που ανακαλύφθηκε τυχαία από τρία παιδιά το 1970. Υπάρχουν επίσης σηλαιοβάραθρα όπως η «σπηλιά του Κακαράπη» (παρατσούκλι του ληστή Λουκά Μπελούλια που λένε πως την χρησιμοποιούσε για να κρύβεται) αλλά και μικρές χαράδρες, όπως αυτή στην οποία έπεσε ένας μαθητής το 2013 προσπαθώντας να πιάσει την τσάντα του.

Μια από τις σπηλιές αυτές, οι παλιότεροι λέγεται πως την αποκαλούσαν «το λιμάνι του χάρου». Πίστευαν ότι από εκεί έβγαινε τα Χριστούγεννα ο καλικάντζαρος Κολοβελώνης, ο οποίος ήταν λεπτός και μπορούσε να περνάει από χαραμάδες και κλειδαριές. Μαζί με τους υπόλοιπους διαβολάκους, πείραζαν για 12 μέρες τους ανθρώπους και αναστάτωναν τον κόσμο. Όλα αυτά, μέχρι να έρθει η παραμονή των Θεοφανίων, οπότε ο παπάς περνούσε από σπίτι σε σπίτι με τον «μικρό» αγιασμό και έστελνε τα μοχθηρά τερατάκια πίσω στα έγκατα της γης. Φεύγοντας πανικόβλητοι, οι καλικάντζαροι τραγουδούσαν:«Φεύγετε να φεύγουμε, κι έφτασε ο τρελόπαπας με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του μας άγιασε, μας έβρεξε και μας εκατέκαψε!»

α, β, γ : ζωγραφιές καλικάντζαρων, ανακτήθηκαν από http://attikofytoriakoparko.blogspot.gr/2015/12/blog-post_14.html
δ. ζωγραφιά καλικάντζαρου, ανακτήθηκε από http://fouit.gr/
ε. ζωγραφιά παπά που αγιάζει, ανακτήθηκε από http://fouit.gr/

Πηγές Πληροφοριών

Στοιχεία Επικοινωνίας
Αρχιμήδους 2 & Ιπποκράτους
Τ.Κ.: 11146, Γαλάτσι
Τηλ. Κέντρο: +(30) 213.2055300
Εmail: grafeiotypougalatsi@galatsi.gr